پلیس لندن

نخستین ترجمه از داستان‌های شرلوک هولمز در ایران

پلیس لندن اثری جذاب و خواندنی و نخستین ترجمۀ داستان‌های شرلوک هولمز به فارسی است که ۵۱ سال پس از انتشار نخستین نسخه در انگلستان، در ایران به دست مخاطبان رسید. این کتاب در سال ۱۳۲۲ق/۱۹۰۵م منتشر شد و درواقع ترجمۀ اثری جنایی و کارآگاهی با عنوان اتود در قرمز لاکی (A Study in Scarlet) است؛ رمانی که اولین‌بار در سال ۱۸۸۷م در سالنامۀ کریسمس بیتن چاپ شد و سال بعد در قالب کتابی مستقل انتشار یافت.

این اثر، نخستین کتاب از مجموعه‌داستان‌های بلند شرلوک هولمز و همچنین اولین کتاب منتشرشده از آرتور کانن‌دویل بود. کانن‌دویل که پیش‌تر به طبابت مشغول بود و داستان‌های نسبتاً کم‌اهمیتی در نشریات انگلیسی منتشر می‌کرد، با خلق شخصیت شرلوک هولمز و همکارش دکتر واتسن به شهرتی دست یافت که تا امروز نیز ادامه دارد. او در مجموع ۵۶ داستان کوتاه و ۴ داستان بلند با محوریت هولمز نوشت که همگی تاکنون به فارسی ترجمه شده‌اند.

مترجم این اثر، عبدالحسین‌میرزا، از شاهزادگان قاجاری و فرزند تهماسب‌میرزا مؤیدالدوله، نوهٔ محمدعلی‌میرزا دولتشاه و نتیجهٔ فتحعلی‌شاه بود. او یکی از مترجمان پُرکار عصر مظفری و اواخر دورۀ قاجار بود که با وجود تسلط کامل بر زبان عربی و ترجمۀ آثار متعدد از این زبان، کمتر شناخته شده است.

بر اساس یادداشت کوتاه مترجم در ابتدای کتاب، پلیس لندن از روی ترجمۀ عربی اثری انگلیسی به فارسی برگردانده شده است. نسخهٔ عربی پیش‌تر توسط مترجمی مصری از زبان انگلیسی ترجمه شده بود. با این حال عبدالحسین‌میرزا تمام تلاش خود را به کار بست تا وفاداری اثر به متن اصلی حفظ شود.

از منظر تاریخی، ترجمۀ پلیس لندن اهمیت فراوانی دارد. این اثر نه‌تنها نخستین کتاب پلیسی ترجمه‌شده به فارسی است، بلکه الگویی برای نگارش آثار پلیسی در ایران شد؛ آثاری که در ادامه با استقبال گسترده‌ای روبه‌رو شدند، زیرا شیوۀ روایت و ساختار این نوع ادبیِ سرگرم‌کننده در برانگیختن اشتیاق خوانندگان نقش مستقیم داشت.